Adres

Heilig Hartplein 28 4702 RE Roosendaal Nederland

Monumentstatus
Rijksmonument
Transformatiejaar
2010
Oude functie
Kerk
Nieuwe functie
Gezondheidscentrum

Elk monument vertelt een eigen verhaal en geeft daarmee een gezicht aan een buurt, plaats of regio. Omdat deze prachtige herbestemming in 2010 getransformeerd is, kunnen de gegevens inmiddels verouderd zijn. Evenzogoed blijft dit verhaal een inspiratiebron voor uw herbestemmingsplannen van religieus erfgoed.

De Heilig Hartkerk in de wijk Kalsdonk (Roosendaal) heeft een nieuwe functie gekregen als gezondheidscentrum. Door de herbestemming als gezondheidscentrum is het rijksmonument behouden als centrum van de wijk. Aan het exterieur is weinig veranderd, maar in het interieur is een modern gezondheidscentrum verrezen met behoud van authentieke elementen.

Opgave

In het centrum van de wijk Kalsdonk ligt de Heilig Hartkerk. De kerk werd in 2006 onttrokken aan de eredienst. Dit is voortgekomen uit het samenvoegen van parochies. De opgave om het gebouw een nieuwe functie te geven ontstond. Uitgangspunten bij deze herbestemmingsopgave waren: de centrumfunctie van het gebouw voor de bewoners van de wijk continueren en respect voor de historische kenmerken van het gebouw. Aandachtspunten bij de herbestemming waren daglichttoetreding en duurzaamheid.

Aanpak

Wooncorporatie Aramis/AlleeWonen werkte al jaren voor de aankoop van de monumentale kerk aan de renovatie van de wijk Kalsdonk. Onderdeel van de wijkaanpak is de herbestemming van de Heilig Hartkerk, gelegen in het centrum van de wederopbouwwijk. Samen met het kerkbestuur heeft de nieuwe eigenaar van de kerk, wooncorporatie Aramis/AlleeWonen, de herbestemming bepaald. Daartoe waren bij de aankoop van de kerk al afspraken gemaakt tussen beide partijen. Door middel van deze afspraken kon bereikt worden dat de voormalige kerk een goede herbestemming kreeg en aan de bewoners werd teruggegeven.

In de periode 2004-2006 heeft het architectenbureau RDH gewerkt aan het plan. Het plan werd ontwikkeld in samenwerking met de opdrachtgever wooncorporatie Aramis/AlleeWonen, maar ook met de toekomstige gebruikers: huisartsen Buijsen en Zwelef, Apotheek Kalsdonk, Fysiotherapie Kalsdonk, Traverse Thuiszorg west-brabant, Centrum voor Jeugd en Gezin en pedicurepraktijk Roosendaal.

De nieuw aangebrachte gebouwdelen kunnen eventueel in de toekomst weer verwijderd worden. De herbestemming heeft de kerk zo min mogelijk aangetast; aan het exterieur is weinig veranderd en het nieuwe interieur is gerealiseerd met behoud van authentieke elementen. De kerk zou kunnen worden hersteld in de oorspronkelijke situatie.

Ontwerp

De herbestemming van de Heilig Hartkerk tot gezondheidscentrum bestaat uit het transformeren van de voormalige kerk en een nieuw te realiseren aanbouw. Aan het exterieur van de kerk is bijna niets veranderd, enkel een aanbouw gedaan.

Nieuwbouw

De aanbouw is gedaan aan de zijgevel (noordzijde) en is uitgevoerd in baksteen, in de kleur antraciet. In de aanbouw bevinden zich de kantoorafdelingen van het gezondheidscentrum.

Interieur

In het interieur heeft een modern gezondheidscentrum kunnen verrijzen met behoud van authentieke elementen. Elementen als het kruisbeeld, de muurschilderingen, weiwaterbakjes, deuren en de kluis zijn behouden bij de herbestemming. Door het handhaven van de oude structuur en de vrije hoogte is de kerk herkenbaar gebleven. De toiletgroepen hebben plaats gekregen in de toren op de eerste verdieping, de kantine is gevestigd in het koorgedeelte en de apotheek is gerealiseerd in de voormalige sacristie. De oude biechtgang is nog volledig te ervaren.

Daglichttoetreding

Om voldoende daglichttoetreding te krijgen, voornamelijk in de zijbeuk, zijn er dakvensters aangelegd in het niet zichtbare dakschild. Via lichtstroken in het plafond wordt het licht naar binnen gebracht.

Duurzaamheid

Bij de herbestemming van de Heilig Hartkerk is gebruik gemaakt van onderhoudsarme materialen, zoals leien en aluminium kozijnen. Daarnaast werd, ook in het kader van duurzaamheid, het pand geïsoleerd en een nieuwe vloer aangelegd. Niet alleen de buitenmuren en het dak zijn voorzien van isolatie, ook tussen de units, kamers en de gang is isolatiemateriaal aangebracht. Het licht is geschakeld op bewegingsschakelaars en laag elektragebruik wordt gestimuleerd door individuele meters.

Installaties

De installaties in het gezondheidscentrum zijn niet of nauwelijks zichtbaar. De luchtbehandelingskanalen zijn aangelegd onder de vloeren en de luchtbehandelingskast heeft een plaats gekregen in de kelder. In de toekomst kan vrij eenvoudig mechanische koeling worden gerealiseerd, daar zijn de installaties al op voorbereid. Ook is bij de transformatie innovatief omgegaan met het plaatsen van verwarmde en niet verwarmde ruimten. De temperatuur in verschillende ruimtes is apart regelbaar.

Succesfactor

Doordat diverse zorgaanbieders onder één dak zitten, vindt er veel ontmoeting plaats tussen bewoners in deze ruimte. De sociale centrumfunctie die de kerk in het verleden had voor de wijk Kalsdonk wordt, weliswaar in aangepaste vorm, met de herbestemming tot gezondheidscentrum gecontinueerd.

Meer informatie

  • De transformatie van de Heilig Hartkerk is genomineerd voor de Gulden Feniks in 2011. Ook werd het herbestemmingsproject genomineerd voor de Brabantse Cultuurprijs 2011. 
  • Meer informatie over de herbestemming van de monumentale kerk op de website van de architect: Rothuizen van Doorn ’t Hooft Architecten Stedenbouwkundigen.

De informatie en het beeldmateriaal van deze projectbeschrijving zijn ontleend aan de inzending voor de Gulden Feniks.

Bouwjaar
1936
Architect (origineel)
J.A. van der Laan in samenwerking met F.B. Sturm
Architect (transformatie)
Rothuizen van Doorn 't Hooft (RDH) Architecten Stedenbouwkundigen
Eigenaar
Wooncorporatie Aramis/AlleeWonen
Betrokken partijen
BVR projectontwikkeling (aannemer)
Huisartsen Buijsen en Zwelef
Apotheek Kalsdonk
Fysiotherapie Kalsdonk
Traverse Thuiszorg west-brabant
Centrum voor Jeugd en Gezin
Pedicurepraktijk Roosendaal
Organisatie
NPH
Monumentnummer
517262
Google map of Gezondheidscentrum in Heilig Hartkerk, Roosendaal