Thomashuis 'De Oliemolen', Delft

De voormalige oliemolen in de nieuwe Delftse wijk Hoornse Zoom is een karakteristiek eiland in een zee van VINEX. Het industrieel erfgoed is herbestemd tot woon- en zorgfunctie. De molen zelf is voor een groot deel getransformeerd tot Thomashuis, een woning voor mensen met een verstandelijke beperking.

Opgave

Toen de plannen ontstonden voor de nieuwe woonwijk Hoornse Zoom, op de grens van Den Hoorn en Delft, bleek de voormalige oliemolen aan de rand van de bouwlocatie te liggen. Oliemolen ‘Mercurius’ is een industrieel monument. Vanaf het begin van de 19e eeuw is hier plantaardige olie geproduceerd. De projectontwikkelaar zag de oliemolen als risicofactor – historische panden op een bouwplaats zorgen wel eens voor verrassingen tijdens de bouw en de bouwkundige staat liet te wensen over – maar de coalitie om sloop tegen te gaan kreeg steun van de gemeente. De gemeente besloot de oliemolen te behouden en beschermde het als gemeentelijk monument. 

Aanpak

De ontwikkelafdeling van Staedion kocht de voormalige oliemolen van ontwikkelaar AM. Directeur van Staedion, Gertjan van den Beuken, was op dat moment privé actief met fondsenwerving voor gehandicapte kinderen en raakte zodoende in contact met de zorgorganisatie, de Thomashuizen. In een Thomashuis krijgen mensen met een verstandelijke beperking zorg die bij een reguliere zorgaanbieder niet te vinden is. In kleine groepen worden zij begeleid door zelfstandige zorgondernemers. Architectenbureau Hulshof architecten kreeg de opdracht voor de transformatie.

Ontwerp

Hoofdvorm & interieur

De oliemolen is opgebouwd uit drie bouwdelen: de oliemolen, het pakhuis en de loods.

De molen zelf is voor een groot deel getransformeerd tot Thomashuis. Het Thomashuis is half vrijstaand. Het is opgebouwd uit drie verdiepingen en heeft een voorhuis, achterhuis en een zijvleugel. Mensen met een verstandelijke beperking wonen op de begane grond en op de eerste verdieping. Zij hebben de beschikking over een eigen zit-slaapkamer. Drie zit-/slaapkamers zijn gelegen op de begane grond, de andere vijf op de eerste verdieping. Op de bovenste etage bevindt zich de beheerderswoning. Om voldoende verdiepingshoogte te krijgen is een opbouw gerealiseerd. De dakhelling van de nieuwbouw bedraagt ongeveer de helft van de voormalige waardoor er een grote sfeervolle leefruimte is ontstaan.
In het pakhuis, de loods en in de andere helft van de molen zijn zelfstandige koopwoningen gerealiseerd.

Door het middelste pand moest een ontsluitingsweg voor de nieuwe wijk worden aangelegd. Door de straat te overkappen is het historische beeld in symbolische zin in stand gehouden. De originele spanten zijn gebruikt voor de overkapping.

Programma

Zorg

Daglichttoetreding

De gevelindeling van het pakhuis is gereconstrueerd aan de hand van een oude afbeelding.

Succesfactoren

Door Staedion, die als de opdrachtgever van de herbestemming fungeerde, ontstond de opening om het gebouw een bijzondere maatschappelijke functie te geven. Deze corporatie kan namelijk genoegen nemen met een langere terugverdientermijn en een geringere winstmarge.

De omringende nieuwe VINEX-wijk Hoornse Zoom wordt door de Oliemolen verbonden met de geschiedenis. 

Valkuilen

Herbestemming van een historisch pand dat in slechte staat verkeert kan zorgen voor onverwachte tegenvallers.

Meer informatie

• De officiële website van Thomashuis ‘De Oliemolen’.
• Monumentenbeschrijving: ‘BUITENWATERSLOOT 411, OLIEMOLEN 2,4,6,8’, op de website van de gemeente Delft.
• Rapport: ‘Van oude gebouwen en nieuwe functies. Herbestemming voor wonen met zorg. Project De Oliemolen te Delft’, door Dirk Bergvelt en Hans van Rossum, maart 2009.