Villa Augustus, Dordrecht

De rijksmonumentale watertoren en pompgebouw op het terrein aan de Wantij zijn herbestemd tot Villa Augustus, een hotel en café-restaurant. De waterbassins tussen de toren en het pompgebouw zijn omgebouwd tot een moestuin. De seizoensoogst uit de biologische tuin bepaalt de voortdurend wisselende menukaart.

Opgave

Op het terrein van ca. 1,8 hectare aan de Wantij in Dordrecht staan een rijksmonumentale watertoren en pompgebouw. Samen met de vijvers vormde de toren een waterfabriek waar het water uit het Wantij gezuiverd het leidingnet in werd gepompt. De opgave was het gebouw te behouden en het een nieuwe functie te geven.

Lees meer over het herbestemmen van watertorens. Wij hebben 4 praktische voorbeelden voor u beschikbaar.

Aanpak

Aanvankelijk waren de huidige eigenaren eigenlijk niet geïnteresseerd. De oude vervallen watertoren was gelegen op een industrieterrein aan de rand van Dordrecht waar niemand kwam. Op oude foto’s zagen de horecaondernemers hoe het gebouw er vroeger bij had gestaan: een trots gebouw aan het water, een architectonisch icoon.

De gemeente Dordrecht wilde het gebied al langer ontwikkelen tot een nieuw stadsdeel. Begin 2002 ontwikkelde de gemeente plannen voor een herontwikkeling van het verouderde bedrijventerrein waar de watertoren staat, het zogenaamde Eneco-terrein. De gemeente en de drie horecaondernemers sloten een overeenkomst in 2005: Van der Have, De Vos en Loos zouden de gebouwen en de tuinen verbouwen en exploiteren. De toren moest weer aan het water komen te liggen, dus de gemeente herstelde de oude watersituatie. De watertoren is één van de blikvangers in de nieuw te bouwen wijk Stadswerven.

Ontwerp

Hoofdvorm & interieur

In de watertoren, waarin altijd al twaalf machinistenwoningen waren, is het hotel gerealiseerd. De 33 meter hoge watertoren is een vierkant gebouw dat een beetje op een kasteeltoren lijkt. Op de begane grond van de watertoren stonden de machines voor de pompen, op de verdiepingen woonden de machinisten. Het realiseren van hotelkamers in de machinistenwoningen was betrekkelijk eenvoudig. Op iedere verdieping vier kamers met een bijzonder uitzicht, over de rivieren, de tuin en het pompgebouw. Minder eenvoudig was het realiseren van kamers in het waterreservoir. Uit de smeedijzeren bak moesten deuren en ramen worden gezaagd. Eén kamer heeft een stalen vloer; de bodem van het waterreservoir. Maar geen één kamer is hetzelfde, de kleuren verschillen en de meubels zijn uniek. Van de oude houten deuren die in de toren zaten zijn lambriseringen en achterwanden voor bedden gemaakt. In de watertoren zijn 20 kamers ondergebracht, de rest in bijgebouwen: het Ketelhuis en de tuinhuizen. Ook moest, om aan de moderne eisen van veiligheid en brandweer te voldoen, een brandtrap en een lift gebouwd worden. Die zijn aan de buitenkant terechtgekomen, waardoor er minder geweld aan het gebouw is aangedaan dan wanneer het binnen gerealiseerd zou zijn geweest.

In het voormalige pompgebouw is het restaurant gerealiseerd. Restaurant Villa Augustus ligt midden in de groentetuin. In het hart van het restaurant bevindt zich de open keuken en bij de entree van het restaurant het Markt-Café. Alle ambachtelijke handelingen worden getoond, van de tuin, via de keuken tot op het bord.

Programma

Een hotel met 37 kamers, waarvan 20 in de watertoren. Drie zalen, waarvan twee in de watertoren: de Wantijzaal en de Moestuinzaal. In de zomermaanden is de derde zaal beschikbaar, de Limonaia (citroenbomenkas). Een restaurant dat gebruik maakt van producten uit eigen tuin en van (biologische) boeren uit de omgeving. Een markt-café waar vrijwel alle producten te koop zijn. Een bakkerij.

Tuin

De waterbassins tussen de toren en het pompgebouw zijn omgebouwd tot een grote moestuin. Het restaurant maakt gebruik van de tuin waarin groenten worden verbouwd. Zo bepaalt de seizoensoogst uit de eigen biologische tuin de voortdurend wisselende menukaart. Er is een entreetuin, een moestuin, een bessentuin en een bloementuin. Een ligweitje met prunussen, er is een druivenserre en een groentekas. Maar ook de Giardino Segreto waarin je kunt verdwijnen, een bosje om te wandelen, een boomgaard met appels, peren, pruimen en kersen en natuurlijk de Italiaanse tuin. Met uitzicht op het Wantij, de Noord, de Merwede en de Oude Maas. Het terrein is omgeven door een muur die gebouwd is van de brokken steen, gevonden bij de sloop van de waterbekkens op het waterleidingterrein en de kademuren op de kop van de staart.

Financiering

De gemeente droeg drie ton bij aan de verbouwing die uiteindelijk zes miljoen zou kosten. Er is geen geld uitgegeven aan marketing en promotie: “mensen moeten maar aan elkaar vertellen hoe leuk het is”.

Succesfactoren

De herbestemming tot hotel en café-restaurant is opgeleverd in 2007 en was direct een hit. Van heinde en verre kwam men om te overnachten in een waterbassin, compleet met klinknagels en plaatstalen wanden te overnachten.

Villa Augustus wordt in een recensie van SpecialBite beschreven als ‘Romeins lustoord in industriële setting’ (zie ‘meer informatie’).

Valkuil

Het waterreservoir is een van de weinige vlakwaterreservoirs die in Nederland bestaan. De welstandscommissie was er aanvankelijk sterk op tegen dat het waterreservoir verbouwd zou worden en zo onverantwoord beschadigd zou worden.

Meer informatie

• De website van Villa Augustus.
• Beschrijving in 'Deventer vs. Dordrecht' (City2City) in ezine #3 (oktober 2013) van het Nationaal Programma herbestemming.
• Artikel in Trouw: ‘Dordrecht: watertoren wordt opnieuw icoon’ door Sofie Cerutti, 11 augustus 2009.
• Artikel in het AD waarin een terras wordt beoordeeld voor de Terrassentrofee ‘Wiebelen in prachtige tuin’, van AD NieuwMedia op 13 augustus 2011 en 6 februari 2010.
• Artikel in Living: ‘Villa Augustus. Slapen in een watertoren’, door Linda van de Pavoordt.