Adres

Noordschermerdijk 5 1842 EL Oterleek Nederland

Monumentstatus
Geen
Transformatiejaar
2011
Oude functie
Boerderij
Nieuwe functie
Zorg

Het erf van stolpboerderij De Hulst, aan de rand van de Schermer, nabij Oterleek, huisvest woongroepen voor ouderen met dementie. De beeldbepalende bestaande historische stolpboerderij is gerestaureerd, samen met twee bestaande schuren. Drie nieuwe schuren zijn aan het erf toegevoegd. De Hulst opende haar deuren half oktober 2011.

Opgave

De Hulst is een voormalig agrarisch bedrijf. In 2005 heeft Wooncompagnie op uitdrukkelijk verzoek van het toenmalig College van Bestuur van de gemeente Schermer, in het kader van het ontwikkelen van nieuwe 'Woonconcepten voor Vrijkomende Agrarische Bedrijven' (stolpen), de boerderij De Hulst aangekocht. Na de afkeuring van het woonconceptidee voor De Hulst kwam de boerderij De Hulst weer in beeld als geschikte locatie voor een maatschappelijke functie van Stichting WarmThuis. WarmThuis heeft Wooncompagnie zomer 2007 benaderd met de vraag of er een locatie voor hen beschikbaar was.

De zorg van huurder WarmThuis is gebaseerd op de gehechtheidstheorie: het bieden van een herkenbare en huiselijke omgeving waarin de bewoner zich geborgen en veilig weet. Dit vraagt om een huiselijke omgeving, een heldere architectuur, een beperkte groep bewoners en herkenbare dagelijkse activiteiten die vertrouwde prikkels genereren, zoals geuren, geluiden, sfeer en rituelen. Het erf van De Hulst biedt een besloten, veilige omgeving met een viertal woningen, elk ten behoeve van zes personen met dementie.

Aanpak

Om tot een keuze van de ontwerpers te komen is een aantal architecten gevraagd om een visie neer te leggen (2008). De keuze is uiteindelijk gevallen op FARO Architecten en Sander Douma Architecten. Zij hebben in opdracht van Wooncompagnie een ontwerp gemaakt om dit boerenbedrijf te transformeren naar een landelijke woonvorm. De karakteristieke Noordhollandse stolpboerderij werd gereconstrueerd door Sander Douma Architecten. FARO Architecten ontwierp woningen als schuurachtige volumes op het erf. Het nieuwe boerenerf biedt nu huisvesting aan mensen met dementie voor stichting WarmThuis.

WarmThuis was zelf zeer actief in het werven van fondsen voor het project. Deze actieve rol gaf Wooncompagnie veel vertrouwen om met de stichting verder te gaan. Zo hebben zij een subsidie van de Provincie Noord Holland ontvangen voor de domotica in het project. Om dit geld zo efficiënt mogelijk te besteden heeft Wooncompagnie er in toegestemd dat WarmThuis zelf de domotica inkocht, zodat de overhead van de aannemer niet van de subsidie af ging. WarmThuis heeft ten behoeve van de domotica aangegeven hoe en waar leidingen, etc. moesten lopen. De afstemming verliep niet altijd vlekkeloos, maar uiteindelijk heeft dit voor WarmThuis wel financieel voordeel opgeleverd.

Ambitie

WarmThuis heeft de ambitie om met dit project een kwalitatief hoogwaardig en toonaangevend model voor wonen, welzijn en zorg te bieden voor mensen met dementie. Dit is op de volgende manieren in dit project gerealiseerd, waarbij duidelijk wordt dat de keuze voor een boerderij niet toevallig is:

  • De gebouwde omgeving. WarmThuis neemt als uitgangspunt voor de woningen in Oterleek een 'archetype van een huis' met een herkenbare plattegrond. Iedere groepswoning kent dezelfde indeling: de voordeur geeft toegang tot een hal met een toilet en kapstok. Aansluitend is er een grote gemeenschappelijke woonkamer met een open keuken.
  • Familieleden, vrienden en bekenden zijn en blijven onlosmakelijk met de bewoners verbonden en dragen daarom in hoge mate bij aan hun kwaliteit van leven. WarmThuis wil graag dat zij De Hulst beschouwen als de nieuwe woning van hun partner, ouder, familielid of bekende. Er zijn geen bezoektijden en familieleden kunnen - op welke wijze dan ook - actief deelnemen aan het dagelijks leven in de groepswoning.
  • Voor een vertrouwde omgeving zijn de activiteiten waaraan de bewoners kunnen deelnemen van groot belang. Binnen de groepswoning zijn dat de bekende dagelijkse activiteiten als ontbijten, krant lezen, boodschappen doen, etc. Het omliggende erf van de groepswoningen biedt mogelijkheden voor allerlei buitenactiviteiten. Tevens worden er activiteiten aangeboden in het activiteitencentrum.
  • De omgeving moet veilig zijn. WarmThuis vindt het belangrijk dat de bewoners – ondanks hun beperkingen ten gevolge van de dementie – vrij gebruik kunnen maken van het gehele terrein. Domoticatoepassingen maken vrij en veilig bewegen op het terrein mogelijk. Vanuit de verschillende huiskamers is er goed overzicht en toezicht op het terrein en de andere woningen.
  • WarmThuis wil graag dat de bewoners van De Hulst onderdeel blijven uitmaken van de maatschappij. Onderdelen van het activiteitencentrum, zoals het informatiepunt, zijn vooral bedoeld om het voor 'die maatschappij' aantrekkelijk te maken om De Hulst te bezoeken. Uiteraard kunnen verenigingen, scholen en particulieren uit de omgeving het centrum gebruiken. Hierdoor worden het centrum, de moestuinen, de stal, de dieren en het erf een levendige plaats om te bezoeken. Het maakt De Hulst bovendien aantrekkelijk voor vrijwilligers om op allerlei manieren actief te zijn.

Een programmaonderdeel dat de band met de maatschappij versterkt zijn bijvoorbeeld de vijf hotelkamers in de stolp. Familie kan hier logeren, maar ook kan bijvoorbeeld iemand met dementie vergezeld van een partner hier verblijven voor een korte vakantie. Daarnaast is in de bovenverdieping van één van nieuwbouwwoningen een vergader-/cursusfaciliteit opgenomen. WarmThuis wil De Hulst ook de functie geven van expertisecentrum van waaruit advies, ondersteuning en scholing wordt geboden aan medewerkers van andere organisaties die kleinschalige zorg gaan aanbieden.

Ontwerp

Als uitgangspunt voor het ontwerp is vooral de ambitie van WarmThuis genomen, die hierboven uitgebreid is beschreven. De beeldbepalende historische stolpboerderij blijft, samen met twee bestaande grote schuren (de één voor parkeren en de ander als stal). De architectuur van de nieuwbouw sluit aan bij de agrarische sfeer: groepswoningen met een schuurachtig uiterlijk, ontspannen gegroepeerd rondom een erf, uitgevoerd in houtskeletbouw. Het geheel doet daarmee zowel recht aan de omgeving als aan de bedoeling van het programma.

Het erf heeft een pleintje binnenin de groep van gebouwen als informele ontsluiting van de verschillende planonderdelen. En een ruime tuin annex weide om te verblijven en te bewerken met daaromheen een boomsingel. Het bewerken van de tuin en de omgang met dieren op het erf en in de stal past binnen de filosofie van WarmThuis om haar bewoners betekenisvolle prikkels te bieden die aansluiten bij hun belevingswereld.

Duurzaamheid

Extra kwaliteit wordt meegegeven aan dit plan met een duurzame energiehuishouding, gebruik van duurzame materialen en een duurzame waterhuishouding. De gebouwen kennen een lage epc-waarde van 0,54. Alle gebouwen hebben een forse isolatiepakket in de buitenschil. Zonnecollectoren zijn geïntegreerd in het ontwerp. Dit was mogelijk door een extra financiële bijdrage van Wooncompagnie.

Financieel is het gerealiseerde project binnen de intern gestelde kaders afgerond. Het aangevraagde realisatiebudget is uiteindelijk niet helemaal opgegaan. Interessant zal zijn om het project de komende periode op energieverbruik te monitoren om te zien wat de investering in duurzame installaties uiteindelijk voor de huurder aan besparing op de energienota oplevert.

Projecten als deze stimuleren de maatschappelijke samenhang tussen het landschap en haar bewoners. Er is een nieuwe dynamiek ontstaan voor het boerenerf.

Meer informatie

  • Projectbeschrijving op de website van Faro Architecten.
  • Het project De Hulst is genomineerd voor de Gulden Feniks 2013 in de categorie Transformatie.
  • De website van WarmThuis.
Bouwjaar
1890
Architect (transformatie)
FARO Architecten en Sander Douma Architecten
Eigenaar
Stichting WarmThuis
Hugo van Waarde, opdrachtgever en gebruiker
Betrokken partijen
Warm Thuis en Bouwcompagnie
Organisatie
FARO Architecten
Gebruiksoppervlakte
1138m²
Tijdelijk / permanent
Permanent
Gebruiker(s)
Stichting WarmThuis
Aantal eenheden (kamers/appartementen/werkunits)
3
Google map of Zorgboerderij De Hulst, Oterleek